Analiza i interpretacja wiersza polega na jego rozbiorze w celu ustalenia ukrytych w nim znaczenia lub znaczeń, sensu lub sensów wypowiedzi podmiotu lirycznego.
Podczas pracy szkolnej nad utworem badania dzielimy na analizę budowy i interpretację treści.
Analiza budowy wiersza ma na celu ustalenie rodzaju liryki i gatunku wiersza, jakim posługuje się autor – np. wiersz stychiczny czy stroficzny; gatunek np.: tren lub bajka. Gatunek wiersza jest przemyślany i ma do spełnienia określone zadania. Wyjaśnieniem ich z kolei zajmuje się interpretacja.
Interpretacja wiersza to poszukiwanie wyraźnych lub/i ukrytych znaczeń w warstwie językowej. Wpływa na nie stosowanie specyficznego języka z całym bogactwem środków stylistycznych.
Podczas analizy i interpretacji wiersza zwracamy uwagę na następujące elementy:
- Autor i tytuł wiersza (lub jego brak)
- Gatunek liryki
- Gatunek wiersza – budowa
- Podmiot liryczny i jego wyznanie
- Główny motyw i kierunek wypowiedzi podmiotu
- Środki stylistyczne
- Odwołania interpretacyjne, wieloznaczność
- Uniwersalność przekazu wiersza i jego waga dla czytelnika