Analiza utworu – dzieła literackiego to inaczej jego rozbiór. Przebiega on z uwzględnieniem kroków:
Krok 1. Rozbiór na części i ustalenie, z jakich elementów składa się dzieło literackie (utwór).
- Przykład 1. Podział na rozdziały lub części czy akty – w prozie lub dramacie.
- Przykład 2. Podział na strofy i wersy w poezji.
Krok 2. Określenie związków pomiędzy elementami składowymi dzieła.
- Przykład 1. Rozwój akcji i sposób narracji w prozie (np. nowela czy powieść).
- Przykład 2. Wypowiedź liryczna, sytuacja liryczna w poezji.
Krok 3. Próba odczytania znaczenia środków stylistycznych wpływających na konstrukcję tekstu.
- Przykład 1. Unikalny styl wypowiedzi narratora w epice (np. w noweli czy powieści) lub język wypowiedzi bohaterów dramatu – jego znaczenie dla odbioru dzieła.
- Przykład 2. Unikalny styl wypowiedzi lirycznej w liryce – środki stylistyczne, ich nagromadzenie w dziele, próba odczytania sensu.
Krok 4. Poszukiwanie kontekstów interpretacyjnych mogących wspomóc zrozumienie całości, jego przesłania, sensu.
- Przykład 1. Aluzyjność motywów występujących w epice i dramacie; powtarzalność archetypów i wynikające z nich odniesienia, uogólnienia, uniwersalia.
- Przykład 2. Wieloznaczność treści ukrytych w warstwie językowej podmiotu lirycznego w liryce, a także uniwersalność znaczeń.
Zobacz przykłady analizy utworów
- Epika – np. „Lalka” Bolesława Prusa
- Liryka – np. „Mamy mamę” Joanna Kulmowa
- Dramat – np. „Tango” Sławomira Mrożka