Kompozycja dzieła to inaczej konstrukcja utworu literackiego, pomysł na wypowiedź, chwyt literacki, sposób jego budowy i istnienia treści, forma, struktura. Słowem: sposób ułożenia akcji, fabuły, wątków. Może być np. chronologiczna, dostosowana do przebiegu akcji, okresów życia bohatera, ale różne wątki mogą być pomieszane, retrospektywne, czyli wracające do przeszłości lub przeskoki czasowe.
Kompozycja rozprawki
To ład trójdzielny, w jakim wypowiada się piszący: wstęp z tezą, która będzie rozwijana w: rozwinięciu i podsumowujące pracę wnioski.
Rodzaje kompozycji
- kompozycja otwarta – otwarta, gdy dzieło nie ma wyraźnego zakończenia, gdyż autor pozostawia je do wyobraźni czytelnika, np. nowele.
- kompozycja ramowa – gdy występuje kilku narratorów: główny zawiązujący i kończący akcję, który udziela głosu innemu narratorowi lub kilku opowiadających o wydarzeniach, w jakich brali udział.
- kompozycja szkatułkowa (szufladkowa) – w fabule występuje więcej niż jedno opowiadanie a wszystkie łączy oś wydarzeń, los jednego z bohaterów, miejsce akcji itp.
- kompozycja zamknięta – świat przedstawiony dzieła stanowi zamknięty, skończony układ wydarzeń. Dotyczy większości utworów literackich.
Kompozycja szkatułkowa w filmie „Pamiętnik znaleziony w Saragossie”
